Üç Kıtada Osmanlılar / Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek - 3

Geçmisten gelecege tarihi gelismelere isik tutarken, tarihin biraktigi izleri irdeleyen Ilber Ortayli Osmanli'yi kesfetmeye devam ediyor. Ortayli bu sefer okuru Osmanli'yi "üç kitaya hükmeden" yöneticileri ve yönetim sekliyle, Akdeniz dünyasindaki hakimiyetiyle, "millet" sistemiyle, 18. yüzyil Avrupa'sinda degisen devletler dengesindeki rolüyle ve sehirlerdeki yasam biçimiyle kisacasi kendine özgü kimligiyle kesfetmeye davet ediyor... "Osmanli Imparatorlugu Marmara Bölgesi'nde küçük bir beylik olarak dogdu, gelisti; fakat bu ilk yillarin üzerinden daha 150 yil geçmemisti ki Balkanlar'da ve Ege'de hâkimiyeti tesis etti ve bu Balkan hâkimiyeti hemen hemen bugünkü Yunanistan'in tamamini kapsadi. Çok kisa bir süre sonra Adriyatik, Tuna Nehri, Karadeniz kiyilari ve Mezopotamya'ya kadar uzandi. Ikinci asrinda Akdeniz'in bati yakasi hariç, kuzeyi ve Kuzey Afrika da dahil çepeçevre saran bir imparatorluk olmustu. Yani baska bir deyisle, gerek müesseseleri, gerek hayati, gerek üniversalist hâkimiyet anlayisi ve gerek cografyasi itibariyle üç kitaya hükmeden bir imparatorluk olustu... Akdeniz dünyasi üzerinde kurulu olan Osmanli Imparatorlugu bu bölgenin son muhtesem imparatorluguydu ve onu bütün kültürleri, bütün mirasiyla birlikte barindiran ve çagdas dünyaya tasiyan, asil tarihî vazifesi de bu olan bir imparatorluktu."